تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ ویژگی‌ها و محدودیت‌ها
بسیاری از کاربران در مورد تفاوت بورس و فرابورس اطلاع کافی ندارند. قبل از هر چیز برای تعریف گسترده بازارهای مالی، می‌توان گفت هر نوع بازاری که در آن اوراق بهادار معامله می‌شود، مثل بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات و… مشمول بازارهای مالی می‌شود. در واقع این نوع بازارها با تخصیص منابع و ایجاد نقدینگی برای مشاغل و کارآفرینان، نقش مهمی در تسهیل عملکرد روان اقتصاد سرمایه‌داری ایفا می‌کنند.
به بیان ساده، بازارهای مالی محصولات بهاداری را ایجاد می‌کنند که بازدهی را برای کسانی که بودجه مازاد دارند (سرمایه گذاران/ وام دهندگان) فراهم می‌کند و این وجوه را در دسترس کسانی قرار می‌دهد که به پول اضافی (وام گیرندگان) نیاز دارند. شاید همه گیرترین بازارهای مالی، بازارهای سهام باشد. این بازارها جایی هستند که شرکت‌ها سهام خود می‌فروشند.
سهام ممکن است در بازار بورس یا فرابورس مورد معامله قرار گیرد. در ادامه این مقاله قصد داریم درباره تفاوت بورس و فرابورس صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
تفاوت بورس و فرابورس
بورس یک شبکه پیچیده است که در آن یک نظارت دائمی بر عملکرد شرکت های موجود صورت می‌گیرد تا شرکت ها هیچ گونه تخطی در قوانین نداشته باشند. در حالی که فرابورس یک بازار غیرمتمرکز است که از طریق واسطه مدیریت می‌شود، بنابراین هیچ قانون و تعهدات سختگیرانه‌ای در آن وجود ندارد.
در بورس، اوراق بهاداری که توسط شرکتهای رسمی و تایید شده ارائه می‌شود، مورد معامله قرار می‌گیرد و آنها یک مجموعه قوانین مشخص برای شرکت های پذیرفته شده در بورس دارند. برعکس آن، فرابورس، یک بازار غیر متمرکز و غیر سازمان یافته است که در آن اوراق بهادار شرکتهای کوچک از طریق تلفن، ایمیل و… مورد معامله قرار می‌گیرد.
در ادامه مطلب، به طور مفصل درباره تفاوت بورس و فرابورس توضیح می‌دهیم. به جدول زیر دقت کنید.
پیشنهاد می کنم مقاله کاربردی آموزش الگوهای کندل استیک در تحلیل تکنیکال را مطالعه فرمایید.
چارت مقایسه تفاوت بورس و فرابورس
| معیارها | بورس | فرابورس |
| بازار ساز | خود بورس | فروشنده – دلال |
| استفاده شده توسط | شرکتهای تثبیت شده | شرکتهای کوچک |
| مکان فیزیکی | دارد | ندارد |
| ساعات معامله | ساعت مقرر بورس | ساعت مقرر |
| سهام | سهام فهرست شده | سهام فهرست نشده |
| شفافیت | نسبتا بالا | پایین |
| قراردادها | استاندارد شده | سفارشی |
پیشنهاد می‌کنم مقاله حد سود و ضرر در بورس چیست؟ را مطالعه نمایید
فرابورس چگونه بازاری است؟
همانطور که اشاره کردیم، فرابورس یک بازار غیرمتمرکز برای اوراق بهادار است که مکان فیزیکی خاصی ندارد و شرکت‌ها و افرادی که در آن مشغول معامله هستند، مستقیما از طریق شبکه‌های ارتباطی مانند خطوط تلفن، ایمیل، پایانه‌های رایانه‌ای و… مذاکره می‌کنند. معامله خارج از بورس به دلیل عدم وجود کارگزاری رسمی، فرابورس نامیده می‌شود.
بطور کلی، آن دسته از شرکت‌هایی که پیش شرط بورس اوراق بهادار را برآورده نمی‌کنند و می‌خواهند فرایند پذیرش و خرید و فروش سهام خود را راحت‌تر به بازار عرضه کنند، از طریق فرابورس به معامله مبادرت می‌کنند. در فرابورس معامله بین دو شرکت یا موسسه مالی انجام می‌شود. محصولات مالی مانند اوراق قرضه، مشتقات، ارزها و غیره به طور عمده خارج از بورس معامله می‌شوند.
ویژگی‌های فرابورس
سهولت پذیرش
پذیرش و درج شرکتهای سهامی عام در فرابورس نسبت به بورس از شرایط سختگیرانه کمتری برخوردار است و این موضوع باعث شده تا بازه زمانی تایید شرکت‌ها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
تأمین مالی
شرکت‌هایی که در فرابورس پذیرفته می‌شوند، این امکان را دارند تا از طریق فروش سهامشان از مزایای تأمین مالی بازار سرمایه، سود ببرند. علاوه بر این، امکان تأمین مالی از محل جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز در اختیار دارند.
معافیت مالیاتی
شرکت‌هایی که در بازار فرابورس پذیرفته می‌شوند، از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار خواهند شد. به این صورت که با عرضه سهامشان به فرابورس، این امکان را دارند که تا ۱۰ درصد از درآمدشان معطوف به معاف از مالیات شود.
وثیقه‌گذاری سهام
سهامداران شرکت‌هایی که در بازار فرابورس پذیرش شده‌اند، می‌توانند از طریق وثیقه‌گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. آن هم به دلیل اینکه شبکه بانکی ایران، سهام این شرکت‌ها را به رسمیت شناخته و جهت وثیقه‌گذاری تایید می‌کند.
امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی
شرکت‌هایی که در بازار فرابورس پذیرش می‌شوند، می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار، درصد قابل توجهی از منابع مالی طرح‌های موردنظرشان را از طریق انتشار اوراق، تأمین کنند.
امکان خروج از فرابورس
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از بازار فرابورس خارج شود، می‌تواند با استفاده از دستورالعمل پذیرش برای این موضوع و با گذراندن فرآیندی مشخص، از این بازار خارج شود.
نبود حجم مبنا
سهامی که در بازار فرابورس ایران مورد مبادله قرار می‌گیرند، به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روان‌تر و نقد شوندگی بالاتری رو‌به‌رو هستند و عرضه و تقاضا برای این نوع سهام به سرعت به تعادل می‌رسد و معمولا صف خرید و فروش طولانی مدتی ندارد.
پیشنهاد می کنیم مقاله روانشناسی بازار بورس | تابلو خوانی حجم معاملات را مطالعه فرمایید
بازار بورس چیست؟
بورس به یک بازار مالی متمرکز و تنظیم شده اشاره دارد، جایی که اوراق بهادار، کالاها، مشتقات و سایر محصولات مالی شرکتهای بورسی بین کارگزاران سهام و سرمایه گذاران، خرید و فروش می‌شود. در این بازار، قیمت اوراق بهاداری مانند سهام، اوراق قرضه، اسکناس، اوراق مشارکت و غیره توسط تقاضای بازار و نیروهای عرضه کننده تعیین می‌شود.
این معاملات می‌تواند در یک مکان فیزیکی مانند تالار بورس انجام گیرد یا می‌تواند در یک بستر الکترونیکی مثل یک وب سایت کارگزاری معامله شود.
روش های انجام معاملات در بورس
معامله در بازار بورس از طریق موسسات و شرکتهای کارگزاری قابل انجام است. این کارگزاری‌ها با هدف حاکمیت بر معاملات اوراق بهادار توسط عموم مردم و شرکت‌ها تأسیس شده است. علاوه بر این مجموعه‌ای از قوانین بورسی به بنگاه‌ها و کارگزاران که در معاملات اوراق بهادار شرکت می‌کنند، ارائه شده است. در ادامه ویژگی‌های بازار بورس را یک به یک بر می‌شماریم تا با ذهن بازتری متوجه تفاوت بورس و فرابورس شوید.
ویژگی‌های بورس چیست؟
معاملات اوراق بهادار
اولین و مهمترین وظیفه بورس، فراهم آوردن بستر رسمی برای معاملات اوراق بهادار و فروش آنها در هر زمان که یک سرمایه‌گذار نیاز به سرمایه دارد، با قیمت غالب بازار است. علاوه بر این، بازار بورس یک نوع انعطاف پذیری را برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کند تا هر زمان که نیاز باشد، سهام خود را تغییر دهد و بفروشد.
تعیین قیمت
به دلیل حضور بسیاری از خریداران و فروشندگان در بورس، این بازار به یکی از بهترین نمونه‌های رقابت قیمتی تبدیل شده است. از آنجا که بازار شفاف است، تمام اطلاعات لازم در دسترس است و مناقصه فعال انجام می‌شود و از این طریق قیمت تعیین می‌شود.
جمع‌آوری وجوه
در صورت لزوم بورس برای جمع آوری وجوه نقد از بازار، با ارائه اوراق بهادار شرکت‌ها، مبادرت به فروش سهام به عموم مردم می‌کند.
ذخیره پس‌انداز
معمولا مردم پس‌انداز خود را در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند تا سود خوبی عایدشان شود و از سرمایه‌گذاری‌های خود درآمد کسب کنند. به این ترتیب، پس‌انداز عموم مردم توسط بورس و خرید سهام و با سرمایه‌گذاری پول خود در بخش‌های مختلف که بازده بالایی دارند، ذخیره می‌شود.
معاملات در اوراق بهادار دست دوم
در بورس فقط آن دسته از اوراق بهاداری معامله می‌شود که قبلا توسط شرکت‌ها و موسسات مالی از طریق عرضه عمومی در بازار اولیه منتشر شده باشد.
تفاوت بورس و فرابورس به زبان ساده
تفاوت بین بورس و فرابورس را می‌توان به روشنی بر اساس موارد زیر ترسیم کرد:
- بورس در لغت به معنی مبادله تجاری است که می‌تواند توسط یک سازمان یا موسسه کارگزاری انجام گیرد، و میزبان بازاری است که سهام آن در شرکتهای ذکر شده بین خریداران و فروشندگان معامله می‌شود. از طرف دیگر، فرابورس به معاملات خارج از بورس گسترش می‌یابد، که به یک بازار غیرمتمرکز اشاره دارد، جایی که خریداران به دنبال فروشندگان هستند و بالعکس.
- شرکت‌ها و کارگزاری‌های بورسی دارای یکسری دستورالعمل‌های مدون هستند که براساس آنها معاملات را انجام می‌دهند. در صورتی که شرکتهای کوچکی که در بازار فرابورس پذیرش شده‌اند، از این دستورالعمل‌ها پیروی نمی‌کنند و شرایط ساده‌تری دارند.
- عامل دیگر تفاوت بورس و فرابورس به وجود محل فیزیکی تبادل اشاره دارد. برای معامله سهام ارائه شده در بورس از مکان‌های فیزیکی مثل کارگزاری، تالار بورس و… تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ استفاده می‌شود. در حالی که بازار فرابورس فاقد مکان فیزیکی است.
- وقتی صحبت از شفافیت می‌شود، بازار فرابورس به اندازه بورس شفاف نیست؛ فرابورس فاقد جایی است که شرکت کنندگان اطلاعات و دانش کاملی در مورد اوراق بهادار معاملات کسب کنند، اما بورس دارای مجموعه دستورالعمل‌هایی است که تمامی تبادلات و فرایندها را تشریح می‌کند.
- در بازار بورس، فقط محصولات استاندارد از نظر کیفیت و کمیت مورد رسیدگی و معامله قرار می‌گیرند. در حالی که در بازار فرابورس، سهام و قراردادها طبق نیاز خریداران سفارشی می‌شوند.
- به دلیل عدم تعادل کوتاه مدت بین تقاضا و عرضه، هیچ مکانیزمی در بازار فرابورس برای جلوگیری از افزایش یا افت شدید قیمت‌ها وجود ندارد. با این حال، در بازار بورس، این عدم تعادل قیمت‌ها با توقف معاملات در شرایط خاص مدیریت می‌شود، که به سرمایه گذاران اجازه می‌دهد تعادل بازار را بازیابند و از مکانیزم توقف سود و ضرر استفاده کنند.
یکی از تفاوت های بورس و فرابورس را می توان در نوع نظارت و قوانین موجود در آن ها دانست. بازار بورس شبکه ای است که نظارت دائمی بر عملکرد شرکت های موجود در آن وجود دارد و شرکت ها نمی توانند تخطی در قوانین داشته باشند. ولی بازار فرابورس بازاری غیرمتمرکز می باشد و قوانین سختگیرانه‌ای تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ ندارد.
بازار بورس دارای ویژگی های زیادی است. از جمله این ویژگی ها می توان به معاملات اوراق بهادار، تعیین قیمت سهام، جمع آوری وجوه، ذخیره پس‌انداز، معاملات دسته دوم اوراق بهادار و غیره اشاره کرد.
پیشنهاد ویژه ثروت‌آفرین : فیلتر طلایی بورس
نتیجه‌گیری
در مقاله حاضر به بررسی تفاوت‌های بورس و فرابورس پرداختیم و فهمیدیم که بورس به دلایل خاصی از جمله تأمین نقدینگی برای اوراق بهادار در هر زمانی که نیاز باشد، شفافیت از نظر در دسترس بودن اطلاعات، انعطاف پذیری برای تغییر سرمایه‌گذاری در سبد سهام، ریسک کمتر و حفظ ارزش واقعی قیمت سهام، یک گام جلوتر از فرابورس است.
با این حال فرابورس هم مزایایی از قبیل امکان استفاده از سهام به عنوان وثیقه بانکی برای خریداران، امکان پذیرش شرکتهای کوچک در بازار سهام و… را در بر دارد. با این حال شما می‌توانید با بررسی دقیق تفاوت بورس و فرابورس و محدودیت و مزایای هر یک از آنها، مبادرت به سرمایه‌گذاری در این بازار مالی بکنید. خوشحال می شویم نظر ارزشمند شما را در این خصوص بدانیم.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازارهای مالی تشکیلات پیچیده ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت گذاری بازار ایفا می‌کنند. به طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت می‌گیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دهند.
به بیان ساده، بورس محلی است که در آن بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یا خریداران و فروشندگان، معامله‌ای صورت می‌گیرد. برای روشن شدن این موضوع ابتدا به تفکیک به هر ۲ بازار می پردازیم و سپس تفاوت بورس و فرابورس را خواهیم گفت.
فهرست این مقاله
بازار بورس
در بازار بورس، دارایی‌های مختلفی اعم از دارایـی مالی و دارایی واقعی مورد معامله قرار می‌گیرند. به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا اصطلاحاً دارایی‌های کاغذی (اسنادی مانند سهام و اوراق مشارکت) خرید و فروش می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن دارایی‌های واقعی یا کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می‌گیرند، بورس کالا گفته می‌شود.
نوع دیگری از بورس هم به نام بورس ارز وجود دارد که در آنجا، پول رایـج کشورها خرید و فروش می‌شوند (اما هنوز در کشور ما این بورس راه‌اندازی نشده است). بورس اوراق بهادار، یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود.
خرید و فروش اوراق بهادار در ایران نیز به‌طور رسمی و دائمی در محلی معین به نام بورس اوراق بهادار تهران انجام می‌شود. تعیین قیمت هر سهم در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضای آن است، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با هر مقدار سرمایه‌ای وارد بورس شود و در سهم شرکتهای موجود سرمایه‌گذاری کند.
بازار فرابورس
بازار فرابورس ایران نیز در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد که این بازار دارای ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس است، اما شرایط پذیرش و معامله در آن ساده‌تر است تا اهرمی کمک‌کننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد.
از مهمترین وظایف این بازار، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند.
علاوه بر اینکه انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل معامله هستند، ورود به آن نیز نیازمند شرایط و الزامات کمتری است.
سازوکارهایی ساده‌تر و تنوع در شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس ایران، امکانی را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، به این بازار مالی وارد شده و از تمامی مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهره‌مند شوند.
فرابورس دارای پنج بازار است با نام‌های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه.
بــازار سهام فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم و پایه است. سهام شرکت‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دو مبادله می‌شوند و شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند می‌توانند در بازار پایه معامله شوند.
در بازار اول، شرکتهای سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش موفق بــه احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز بــه انجام معاملات سهام خود خواهند بـود.
در بازار دوم، همانند بازار اول معاملات سهام شرکتهای سهامی عام انجام می‌شود؛ اما شرایط پذیرش در این بازار، منعطف‌تر از بازار اول است. بازار پایه فرابورس نیز، به‌منظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکتهای سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده‌اند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکتهای سهامی می‌توانند حضور داشته باشند.
در هر دو بازار بورس و فرابورس، انجام معامله از طریق کارگزاری‌هایی انجام می‌شود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار هستند. این کارگزارها درواقع واسط میان خریدار و فروشنده هستند.
اما تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟
تقسیم بندی بازار:
بازار بورس به‌طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد.
ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می‌شود. بازار فرابورس ایران نیز همانطور که در ابتدا توضیح داده شد، دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه است.
بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی و تعداد این دو بازار است.
فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:
شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکتهای کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. در جدول زیر می‌توانید تفاوت بورس و فرابورس را در خصوص شرایط پذیرش به خوبی مشاهده کنید:
| شرایط پذیرش | بازار بورس | بازار فرابورس | |||
| تابلوی اصلی بازار اول | تابلوی فرعی بازار اول | بازار دوم | بازار اول | بازار دوم | |
| حداقل سرمایه ثبت شده شرکت | ۱۰۰ میلیارد تومان | ۵۰ میلیارد تومان | ۲۰ میلیارد تومان | یک میلیارد تومان | ۱۰۰ میلیون تومان |
| حداقل سهام شناور | ۲۰ درصد | ۱۵ درصد | ۱۰ درصد | ۱۰ درصد | پنج درصد |
| حداقل تعداد سهامداران | هزار نفر | ۷۵۰ نفر | ۲۵۰ نفر | ۲۰۰ نفر | – |
| حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه | سه سال | سه سال | دو سال | حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری با ارائه خدمات گذشته باشد | حداقل یک سال از تاسیس آن گذشته باشد |
| زیان انباشته | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد |
| نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها | ۳۰ | ۲۰ | ۱۵ | ۱۵ | – |
| سودآوری | سه دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | دو دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | – |
- بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به همراه دارد اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
- دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معامله‌ی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس:
پذیرش و درج شرکتهای سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.
شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکتهای حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.
سهامداران شرکتهای پذیرش شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.
- امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:
شرکتهای پذیرش شده در فرابورس می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه گذاری تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تامین کنند.
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راه‌حلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به‌سادگی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکتهای حاضر در فرابورس ایران می‌توانند بسیار راحت‌تر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.
سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روان‌تر و نقد شوندگی بالاتری رو به رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد.
در نظر داشته باشید که سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش هستند. شما می‌توانید برای شروع انجام معامله، این کد را از کارگزاری های رسمی دریافت کنید.
چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟
| نام صرافی | تخفیف کارمزد | IP خارج از ایران | لینک ثبت نام |
|---|---|---|---|
 کوکوین | دارد | نیاز دارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
 کوینکس | دارد | نیاز دارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
 بیت پین | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
 کیوسک | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
| بیت ۲۴ | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
| آبان تتر | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت می‌کنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.
برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ | به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)
پیش‌تر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسان‌گیری، حجم مبنا و تحلیل فاندامنتال آشنا شدیم. در این آموزش، ابتدا به معرفی مختصر بورس و فرابورس خواهیم پرداخت و پس از آن، مهمترین موارد تفاوت بورس و فرابورس را بیان خواهیم کرد.
بورس چیست؟
بورس بازاری است که در آن دارایی‌ها معامله می‌شوند. این بازار به سه دسته بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم می‌شود. در بورس کالا، همان‌گونه که از نامش مشخص است، کالاهای معینی خرید و فروش می‌شود. در این بورس، معمولاً مواد اولیه معامله می‌شوند و هر کالایی بورس خودش را دارد؛ مثلاً بورس نفت. در بورس ارز، پول‌های خارجی خرید و فروش می‌شوند که البته این بورس در ایران فعال نیست. در بورس اوراق بهادار، دارایی‌های مالی مانند سهام شرکت‌ها، اوراق مشارکت و.. معامله می‌شود. در بورس اوراق بهادار یا به اختصار، بورس، بستری ایجاد شده تا خریداران و فروشندگان بتوانند معاملات را انجام دهند. در این بازار قوانینی وجود دارد که منافع سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران را حفظ می‌کند. به عبارت بهتر، بورس سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران را در کنار هم قرار می‌دهد تا هر دو با توانایی‌ها و دارایی‌هایی خود موجب منفعت دو طرف شوند.
فیلم آموزش رایگان تفاوت های بورس و فرابورس
فیلم آموزش رایگان تفاوت بورس و فرابورس به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص تفاوت‌های بورس و فرابورس، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.
فرابورس چیست؟
در بازار بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که سبب می‌شود هر شرکتی توانایی ورود به آن را نداشته باشد. فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است و شرایط و قوانین معاملاتی ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌ها و معامله سهام دارد. وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی آن بخش از شرکتهای علاقه‌مند به فعالیت در بازار سرمایه است که هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را کسب نکرده‌اند.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازار بورس و فرابورس تفاوت‌هایی با هم دارند که در این بخش، مهمترین آنها را معرفی می‌کنیم.
بازارهای بورس و فرابورس
یکی از تفاوت‌های ساختاری بورس و فرابورس تقسیم‌بندی بازارهای آنها است. بورس شامل دو بازار اول و دوم است. شرکت‌هایی که در بازار اول فعالیت می‌کنند، در صورتی که عملکرد مناسبی نداشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند و در طرف مقابل، شرکت‌هایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند، می‌توانند به بازار اول منتقل شوند.
ساختار جدید فرابورس ایران از پنج بازار تشکیل شده است: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز)، بازار سوم و ابزارهای نوین مالی. در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش و معامله می‌شود. بازار دوم فرابورس تنها شامل سهام شرکتهای سهامی عام است. سهام شرکتهای زیان‌ده، تازه تأسیس و آن‌هایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می‌شود. بازار پایه نیز یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکتهای این بازار فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند و به سه دسته تقسیم می‌شوند. طبق قوانین جدید، شرکتهای این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آنها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
مالیات در فرابورس
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند که این مزیت مستقیماً متوجه سهامداران نیز می‌شود. همچنین، صاحبان سهام در شرکتهای فرابورس، نسبت به سهامی که در اختیار دارند، در مجمع عمومی حق رأی خواهند داشت.
تنوع بازارهای فرابورس
وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلایق مختلف، از جاذبه‌های فرابورس است. بنابراین، سهامداران می‌توانند در شرکتهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.
تسهیلات و تأمین مالی شرکت‌ها
بانک‌ها شرکتهای فعال در فرابورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات می‌پذیرند. بنابراین، شرکتهای فرابورس می‌توانند از این طریق برای دریافت تسهیلات اقدام کنند. همچنین، اگر شرکت‌ها به فرابورس پذیرفته شوند و در آن فعالیت کنند، می‌توانند از تأمین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
پذیرش شرکت‌ها و قوانین نظارتی
روند پذیرش شرکت‌ها در فرابوس ساده‌تر است و الزامات ساده‌تری نسبت با بورس دارد. شرایطی مانند حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها و سودآوری معیارهای سختگیرانه‌تری در بورس دارند.
روش و زمان معامله در بورس و فرابورس
روش معامله در بورس و فرابوس، اساساً تفاوت خاصی ندارد. همان‌گونه که از طریق پلتفرم‌های آنلاین به خرید و فروش سهام بورس اقدام می‌کنید، می‌توانید معاملات سهام شرکتهای فرابورس را نیز انجام دهید. البته زمان معاملات در فرابورس، انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به بورس دارد.
به طور خلاصه می‌توان گفت که سود سهام، افزایش قیمت سهام، تنوع سرمایه‌گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام از جاذبه‌های فرابورس است.
فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی
یکی از آموزش‌های مفید و کاربردی فرادرس فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی است و منبع مناسبی برای کسانی است که می‌خواهند در بازار بورس فعالیت کنند و مفاهیم و اصول آن را بیاموزند. در این آموزش که مدت آن ۳ ساعت و ۲۸ دقیقه است، ضمن پوشش مباحث اصلی، مطالب به گونه‌ای بیان شده است که مخاطبان حداکثر استفاده را از آن ببرند و اطلاعات ضروری را برای ورود به بورس کسب کنند. لینک آموزش مذکور در ادامه آورده شده است.
برای مشاهده فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی + اینجا کلیک کنید.
در درس اول این آموزش، مقدمات و آشنایی اولیه با بازار بورس و سهام مورد بحث قرار گرفته است. موضوع درس دوم، شناخت کلی و نکات مهم در ورود به بازار بورس است. ورود به سایت‌های مربوط به سازمان بورس و ثبت نام در سجام موضوع درس سوم این فیلم آموزشی است. در درس چهارم راهنمایی‌های کاربردی درباره آشنایی با اصطلاحات و انواع قرارداد و صندوق ارائه شده است. آشنایی با مفاهیم سرمایه‌گذاری، انواع بورس و عرضه اولیه از دیگر موضوعاتی است در درس پنجم بیان شده است. درس ششم نیز، مروری بر ابزارهای تحلیل تکنیکال را پوشش می‌دهد. در نهایت، موضوع درس هفتم این فیلم آموزشی، آشنایی با سامانه کدال و کارگزاری‌ها است.
برای آشنایی بیشتر با کارگزاری‌ها، پیشنهاد می‌کنیم به مطلب «بهترین کارگزاری بورس | بررسی جامع کارگزاری ها» مراجعه کنید.
سخن پایانی
در این نوشتار سعی کردیم تا تفاوت‌های بورس و فرابورس و مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در هر یک از آنها را به صورت خلاصه شرح دهیم. در پایان، از شما دعوت به عمل می‌آوریم تا دیدگاه‌های خود در رابطه با این مطلب را با ما در میان بگذارید؛ همچنین اگر تجربه‌ای از حضور در این بازارها و سرمایه‌گذاری در آنها دارید، این تجربیات را نیز از همین طریق با دیگر مخاطبین مجله فرادرس به اشتراک بگذارید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
تفاوت بورس با فرابورس
ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه همواره نشان‌دهنده رشد شرکت و معرفی آنها در سطح کشور می‌باشد. شرکت‌هایی که سهامشان در بازارهای مالی مورد داد و ستد قرار می‌گیرد از درجه اعتبار بالاتری برخوردار هستند .
بنابراین ورود به بازار اوراق بهادار ازجمله اهداف شرکت‌ها محسوب می‌شود. اما این واقعیت که دستیابی سریع و آسان به بازار اوراق بهادار برای تعداد عمده‌ای از شرکتهای سهامی فعال در کشور میسر نبوده و این شرکت‌ها از مزایای بازار سرمایه محروم بوده‌اند قبل از ایجاد فرابورس مشهود بوده است .
بنابراین فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد . مهمترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ایست که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند. نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصارا otc نیز گفته می‌شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد .
تفاوت‌های فرابورس با بورس
شرکت فرابورس ایران همچون دو بورس فعال کشور – بورس اوراق و بورس کالا- با مجوز شورای عالی بورس ایجاد شده و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار قرار دارد، با این تفاوت که ورود به بازارهای فرابورس از شرایط و الزامات کمتری برخوردار بوده و شامل بازارهای متنوعی می‌باشد که این تفاوت‌ها را به اختصار در زیر تشریح می‌کنیم .
الف) تفاوت در بازارها
الف-1) براساس دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران، فرابورس دارای پنج بازار (اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی و پایه) است. پذیرش شرکتهای سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد .
بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقل و انتقال سهام شرکت‌هایی است که بر اساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند .
الف-2) شرکت بورس تهران دارای 2 بازار به شرح زیر می‌باشد :
ب) تفاوت در فرآیند پذیرش
با توجه به تقسیم‌بندی‌های انجام شده فوق، مقایسه‌ای بین شرایط پذیرش سهام در بازارهای بورس و فرابورس برای آشنایی بیشتر ارائه می‌کنیم: بر اساس بند ب ماده 1 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت است که دارندگان آن همواره آماده عرضه و فروش آن سهام می‌باشند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام در مدیریت شرکت مشارکت نمایند .
مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس
بر اساس مقررات، کلیه مزایای موجود برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس نیز تعریف شده‌اند. این موارد از جمله موارد زیر می‌باشند :
تامین مالی آسان و ارزان
کارکرد اصلی بازارهای اوراق بهادار، تجهیز، جمع‌آوری و هدایت پس‌اندازهای کوچک مردم برای اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی است تا شرکت‌ها با شرایطی آسان‌تر بتواند از مزایای تامین منابع ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه، استفاده کنند. علاوه بر فروش سهام و افزایش سرمایه، راهکارهایی از قبیل انتشاراوراق مشارکت، انتشارگواهی سپرده سرمایه‌گذاری عام و خاص و. برای شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس پیش‌بینی شده است .
افزایش نقد شوندگی سهام
تا پیش از فعالیت فرابورس فقط سهام شرکت‌هایی که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده بود، امکان معامله در محیطی شفاف و رقابتی را داشتند و شرکت‌هایی که نمی‌‌توانستند شرایط پذیرش در بورس را احراز کنند از دسترسی به چنین امکانی محروم بودند. اما با ایجاد فرابورس، شرکت‌ها با شرایط ساده تر می‌توانند در این نهاد پذیرش شوند و از مزیت‌های بازار منسجم و شفاف
بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس
بر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، شرکتهای پذیرش شده در فرابورس ایران مشمول مزایای مالیاتی قابل توجهی خواهند شد.به این صورت که بر اساس ماده 143 قانون مالیات‌های مستقیم، 5 درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی (فرابورس) یا خارجی پذیرفته می‌شود از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکتهای پذیرش شده در این بورسها یا بازارها حذف نشده اند با تایید سازمان بورس بخشوده می‌شود. شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس حداقل 20 درصد سهام شناور آزاد داشته باشند معادل 2 برابر معافیت‌های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می‌شوند .
در ماده 143 مکرر اضافه شده است از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌ها اعم از ایرانی و خارجی در بورسها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز، مالیات مقطوعی به میزان نیم درصد ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول خواهد شد و از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام و مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش مطالبه نخواهد شد .
نقل و انتقال سهام به‌صورت آسان- سریع و کم‌هزینه
هم اکنون برای نقل و انتقال سهم شرکتهای خارج از بورس فرآیند اداری پیچیده و وقت‌گیری وجود دارد و اجرای کلیه مراحل مستلزم صرف وقت و تشریفات اداری پیچیده است اما با شروع فعالیت تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ فرابورس و پذیرش شرکت‌ها در این بازار نقل و انتقال آنها به سهولت انجام می‌گیرد .
شفافیت و اعتبار قیمت سهام به واسطه مبادله در فرابورس
با توجه به نظارت و شفافیت مکانیسم عرضه و تقاضا، قیمت سهام شرکت‌ها در فرابورس مبین شرایط روشنی برای وضعیت مالی شرکت است و در همه معاملاتی که شرکت یا سهامداران آن انجام می‌دهند، می‌تواند مبنای عمل قرار گیرد.همچنین می‌تواند مبنای وثیقه‌گذاری و اعتباردهی شرکت‌ها باشد .
اطلاع رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه
پس از پذیرش سهام شرکت‌ها در فرابورس، مکانیسم قانونی و مراجع رسمی برای اعلام اطلاعات شرکت ایجاد می‌شود و از نتایج ارائه اطلاعات، شفافیت بیشتر عملکرد مدیران شرکت‌ها خواهد بود. همچنین با ارائه گزارش‌های مالی دوره‌ای تحت نظر حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، سهامداران و سایر سرمایه گذاران به اطلاعات حسابرسی شده دسترسی پیدا می‌کنند .
بهره‌گیری از امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده تر تسهیلات بانکی
پس از پذیرش سهام شرکت‌ها در فرابورس، امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ تسهیلات بر روی سهام شرکتهای پذیرفته شده در این بازار امکان پذیر می‌باشد. چون با پذیرش سهام شرکت درفرابورس، یک مرجع رسمی بر انجام معاملات شرکت نظارت دارد و قیمت سهام در شرایط عادلانه عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، لذا سیستم بانکی با شرایط ساده‌تری اقدام به وثیقه گرفتن سهام شرکت می‌کند. زیرا در صورت وثیقه شدن سهام، امکان انجام معامله روی آن وجود ندارد و ارزش‌گذاری سهام وثیقه شده از سوی یک مرجع رسمی به نام فرابورس صورت گرفته است .
معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از اقشار جامعه و افزایش اعتبار شرکت
با توجه به اینکه فرابورس و بازار سرمایه مخاطبان گسترده‌ای دارد، ورود شرکت به بازار سرمایه موجب آشنایی قشر وسیعی از مصرف کنندگان با خریداران کالا و خدمات شرکت می‌شود وبی شک مخاطبان شرکت را افزایش خواهد داد .
صدور اوراق مشارکت و گواهی سپرده
در فرابورس پذیره‌نویسی وانتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده سرمایه‌گذاری عام و خاص و همینطور انجام معامله دست دوم این اوراق انجام می‌شود .
پیش‌بینی فرآیند ساده خروج از فرابورس
در صورتی که به هر دلیل سهامداران عمده شرکتی تصمیم بگیرند، شرکت خود را از فرابورس خارج کنند، در دستورالعمل پذیرش ساز و کاری به این منظور در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج ازاین بازار وحتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به سادگی امکان پذیر خواهد بود .
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
بازارهای مالی بسترهایی هستند که امکان داد و ستد اوراق بهادار را فراهم کنند، اما هر کدام از بازارهای مالی قواعد و قوانین خاص خودشان را دارند که امکان معامله دسته مشخصی از اوراق بهادار را فراهم می‌کنند. برای نمونه در ایران بورس کالا و سازمان بورس و سازمان فرابورس داریم که در هر کدام از آنها اوراق خاصی خرید و فروش می‌شود. در این مطلب می‌خواهیم ببینیم بورس و فرابورس چه فرقی با هم دارند.
برای درک بهتر تفاوت بورس و فرابورس باید قبل از هر چیز به سازوکار بازارهای مالی توجه کنیم؛
به طور کلی به هر بازاری که در آن دارایی (به شکل اوراق) معامله شود، بورس گفته می‌شود. اما در ایران سازمانی داریم به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار». وقتی از «بورس» حرف می‌زنیم باید حواس‌مان باشد که از بورس به طور کلی (به مفهوم بازاری که در آن اوراق معامله می‌شود؛ مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس ژاپن، بورس کالا و …) یا اینکه منظورمان همین «سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
سازمان بورس چیست؟
سازمان بورس و اوراق بهادار ایران موسسه‌ای غیردولتی است که در سال ۱۳۸۴ تاسیس شده است. پیش از سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان دیگری به نام «سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران» وظیفه ایجاد بستر برای معاملات اوراق بهادار در ایران را به عهده داشت. در سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی قانونی با عنوان «قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران» تصویب کرد که بر مبنای آن ۴ بورس تشکیل شد که در مجموع عملیات اجرایی بورسها را به عهده گرفتند. این چهار بورس از این قرارند:
- بورس اوراق بهادار تهران
- فرابورس ایران
- بورس انرژی ایران
بر مبنای همین قانون، نظارت بر عملیات این بورسها هم به عهده سازمان بورس و اوراق بهادار گذاشته شد.
نکته: همه این چهار شرکت سهامی عام هستند و سهامشان در بورس عرضه شده است. هر کسی که کد بورسی داشته باشد و در بازار بورس فعالیت کند می‌تواند اگر دوست داشته باشد بخشی از سهام این شرکت‌ها را بخرد.
فرابورس چیست؟
اکنون که با ساختار بورس‌های ایران را خلاصه‌وار مرور کردیم، بحث «فرابورس» را هم می‌توانیم بهتر درک کنیم. «فرابورس ایران» شرکت مستقلی است که زیر نظر «سازمان بورس و اوراق بهادار» فعالیت می‌کند.
اما حالا که بورس داریم، چه دلیلی دارد که فرابورس هم داشته باشیم؟ نکته اینجاست که قوانین و نحوه فعالیت سازمان بورس به نحوی است که شرکتهای خاصی می‌توانند در آن عرضه شوند و بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط که شرایط حضور در بورس را ندارند، نمی‌توانند سهامشان را از طریق سازمان بورس عرضه کنند و از این طریق تامین مالی داشته باشند. دلیل وجودی فرابورس این است که همین خلاء را پر کند و به آن دسته از شرکت‌هایی که امکان حضور در بورس را ندارند، این فرصت را بدهد که سهامشان به شکل عمومی عرضه شود و سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بتوانند سهام این دسته از شرکت‌ها را خرید و فروش کنند.
آیا ممکن است سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود؟
بله، این امکان وجود دارد. بعضی از شرکت‌ها که سهامشان در فرابورس عرضه شده است و معامله می‌شود، ممکن است به مرور زمان شرایط حضور در بورس را به دست بیاورند. سهام این شرکت‌ها پس از گذراندن مراحل قانونی از فرابورس به بورس منتقل می‌شود.
نکته: اگر سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود، لازم نیست سهامداران آن کار خاصی انجام بدهند و آنها مانند قبل سهامداران شرکت خواهند بود.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
تا اینجا دانستیم که بازارهای مالی گوناگونی وجود دارد که می‌شود در این بازارها انواع اوراق بهادار را خرید و فروخت. همچنین گفتیم که بورس و فرابورس در واقع دو بازار مالی مستقل از یکدیگرند که شرایط پذیرش شرکت‌ها در هر کدام از این بازارها متفاوت است.
به‌طور کلی پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس سخت‌گیرانه‌تر از بورس است. در واقع در معنای عام، در فرابورس (که می‌توان آن را به‌نوعی «خارج از بورس» هم نامید) سهام شرکت‌هایی معامله می‌شود که روند انتشار اطلاعات‌شان منظم نیست یا سودآوری پایداری ندارند (البته ممکن است این وضعیت درمورد بعضی از شرکتهای فرابورسی تغییر کند و این شرکت‌ها مجوز حضور در بورس را به دست بیاورند).
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
خوب است این نکته‌ها را درمورد تفاوت بورس و فرابورس گوشه ذهن‌مان داشته باشیم:
- از آنجا که شرایط پذیرش سهام شرکت‌ها در فرابورس ساده‌تر است، مدتی هم که طول می‌کشد تا سهام شرکتی در فرابورس پذیرفته شود، معمولا کوتاه‌تر از مدت لازم برای پذیرش در بورس است.
- سهام شرکت‌هایی که در بورس معامله می‌شوند، استانداردهای لازم برای حضور در بورس را دارند و در نتیجه ریسک خریدشان در مقایسه با شرکتهای فرابورسی کمتر است.
- کارمزدی که معامله‌گران برای خرید و فروش نمادهای بورسی می‌پردازند، کمی بیشتر از کارمزد معامله در فرابورس است.
- سهام شرکتهای حاضر در بورس به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ بازار اول و بازار دوم. وقتی از «بازار اول بورس» یا «بازار دوم بورس» حرف می‌زنیم، در واقع منظورمان همین تقسیم‌بندی است.
- تقسیم‌بندی سهام و دیگر انواع اوراقی که در فرابورس معامله می‌شوند با تقسیم‌بندی بازارها در بورس متفاوت است. بازارهای فرابورس از این قرارند: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)، بازار دارایی فکری، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار پایه و بازار ابزار مشتقه.
- بورس مکانی فیزیکی (تالار بورس) دارد که معامله‌گران می‌توانند در آنجا حاضر شوند و معاملات‌شان را انجام بدهند، اما فرابورس چنین مکانی ندارد و تمام معاملاتش آنلاین انجام می‌گیرد.
نکته: وضعیت شفافیت مالی، روند انتشار اطلاعات و نظم برگزاری مجمامعِ شرکتهای فرابورسی یکسان نیست. به‌طور کلی مالی شرکتهای بازار اول فرابورس از نظر شفافیت مالی وضعیت نسبتا مناسب‌تری دارند، ولی مثلا شرکتهای بازار پایه اخبار فعالیت‌های شرکت و اطلاعات مربوط به صورت‌های مالی‌شان را منظم منتشر نمی‌کنند. به همین دلیل است که می‌شود گفت خرید سهام از بازار پایه با بالاترین ریسک همراه خواهد بود.
جدول مقایسه شرایط پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس
همانطور که دیدیم شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازارهای مختلف بورس و فرابورس متفاوت است. برای اینکه مختصری از شرایط لازم برای حضور شرکت‌ها در بازارهای بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را مرور کرده باشیم، جدول زیر را ترتیب داده‌ایم:
