تعریف شاخص بورس

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

شاخص بورس(Index)

شاخص بورس یک معیار آماری است که تغییرات در یک اقتصاد یا بازار بورس را نشان می‌دهد.

در مورد بازارهای مالی، شاخص یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خرید و فروش می‌شود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان می‌دهد.

بنابراین برای مقایسه دو شاخـص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخـص‌ها را نسبت به‌روز یا ماه قبل باهم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آن‌ها را.

بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

شاخص ابزاری برای اندازه گیری و مقایسه پدیده هایی است که دارای ماهیت مشخصی هستند و بر مبنای آن می توان، تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره، بررسی نمود.

میتوانید این مطلب را درباره ی بورس مطالعه کنید.

برای درک بهتر مفهوم شاخص بورس نیاز است که ابتدا اطلاعاتی در مورد بازار بورس داشته باشید.

انواع شاخص ها شاخص بورس

بازار بورس و بورس اوراق بهادار تهران دارای شاخص های مختلفی است که سرمایه گذاران با بررسی آن ها به خرید و فروش سهام می پردازند.

شاخص کل

در بورس اوراق بهادار تهران مهم‌ترین شاخص، شاخـص کل است.

شاخص در مفهوم کلی معیاری است که بر اساس آن شرکت های بزرگتر، اثر بیشتری بر رشد یا افت شاخص کل بورس دارند.

نشان دهنده ی میانگین میزان تغییرات قیمت سود و سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است.

شاخص کل در شرکت ها

شاخص کل به عوامل مختلفی وابسته است که از جمله آن ها می توان به میزان بزرگی شرکت ها و تعداد سهام و سرمایه آن ها اشاره نمود.

در تعیین این شاخص تمامی شرکت های بورسی کوچک و بزرگ در نظر گرفته می شوند و شاخص هم وزن بر اساس سهامی آن ها مشخص می شود.

در شاخص کل حتی اگر بیشتر شرکت ها دارای بازدهی منفی باشند اما فقط چند شرکت بزرگ بازدهی مثبتی داشته باشند شاخص کل مثبت می شود

این شاخص مقدار سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی دهد.

شما با استفاده از نمودار شاخص کل قیمت می توانید وضعیت شاخص بورس را در بازه های زمانی مختلف مشاهده نمایید.

شاخص قیمت(Price index)

متغیری در اقتصاد است که تحولات قیمت را بر مبنای یک ساله پایه نشان می دهد.

این شاخص، بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.

شاخص کل هم وزن

شرکت های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند .

نوسانات مثبت و منفی شرکت های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

به عبارت دیگر اندازه شرکت ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شود.

هنگامی که این شاخص مثبت باشد نشان دهنده آن است که بیش از نیمی از شرکت های بازار بورس بازدهی رو به رشدی داشته اند.

در شاخص هم وزن تنها بازدهی تمامی شرکت ها در نظر گرفته می شود و سرمایه آن ها نقشی در تعیین شاخص ندارد.

شاخص بازده نقدی(TEDIX)

این شاخص نشان دهنده میانگین بازدهی حاصل از پرداخت سود نقدی شرکت های بورسی به سهامداران می باشد.

بنابراین شرکت ها در صورتی که شاخص سود نقدی افزایش یابد به صورت سالیانه سود نقدی بیشتری را بین سهامداران خود تقدیم می نمایند.

شاخص سهمی

شاخص هایی هستند که کسری می باشندو نتیجه آن به صورت درصد بیان میشود.

تمامی شرکت هایی که در بورس فعال هستند در دو گروه صنعتی و مالی قرار میگیرند. برای مثال پتروشیمی، مخابرات و سیمان…

شاخص صنعت تغییراتی که در قیمت سهام شرکت های صنعتی فعال رخ می می دهد را تعیین می کند. به عنوان مثال کینوتن به بیمه، بانک ها و شرکت های سرمایه گذاری اشاره کرد.

شاخص قیمت و بازده نقدی(TEDPIX) شاخص بورس

افرادی که قصد دارند به صورت کوتاه مدت در بازار بورس سرمایه گذاری نمایند باید به این سهام توجه ویژه ای داشته باشند.

به عبارتی دیگر در سودهای کوتاه مدت شاخص قیمت از شاخص کل از اهمیت بیشتری برخوردار است.

در رسانه ها از شاخص قیمت و بازده نقدی به عنوان شاخص کل بورس تهران یاد می کنند.

این شاخص در بین سرمایه گذاران بسیار پر کاربرد است و سطح عمومی قیمت و سهام های بورسی را نشان می دهد.

شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) شاخص بورس

سهام هایی که صاحبان آن ها نمی خواهند در مدیریت شرکت نقشی داشته باشند و معاملات آن سهم را تنها به منظور خرید و فروش انجام داده اند.

این سهام ها قابلیت نقد شوندگی بسیار بالایی دارند.

نحوه محاسبه شاخص سهام آزاد شناور و شاخص کل مشابه یکدیگر می باشد.

تنها تفاوت آن ها این است که در محاسبه شاخص سهام آزاد شناور درصد سهام آزاد شناور شرکت ها در نظر گرفته می شود .

میزان قیمت و سود این سهام ها را در بازار بورس تعیین می کند.

شرکت هایی که دارای سرمایه بیشتر و همچنین سهام شناور آزاد بالاتری داشته باشند تاثیر گذاری بیشتری بر این شاخص خواهند داشت.

یک استعاره برای درک بهتر مفهوم شاخص‌ها

شاید یک استعاره خوب برای درک بهتر شاخص‌ها و کاربرد آنها، استفاده از داشبورد خودرو باشد.

قطعاً پارامتر‌های زیادی در یک خودرو وجود دارد و قابل سنجش است.

اما تعدادی از آنها برای نمایش در داشبورد خودرو انتخاب می‌شوند:

در دنیای مدیریت و اقتصاد و سرمایه گذاری هم می‌توان از این استعاره‌ی استفاده کرد.

همه اتفاق‌های اطراف را نمی‌توان همزمان مورد توجه قرار داد. همچنین اتفاق‌ها و رویدادهای پُر سروصدا‌تر الزاماً مهم‌ترین رویدادها نیستند.

بخشی از رویدادها اصلاً بهتر است در داخل یک فضای بسته اتفاق بیفتد و تا وقتی نشانه‌ای از مشکل بروز نکرده به سراغشان نرویم .

شاید همین که پس از هر چند هزار کیلومتر نگاهی به داخل موتور بزنیم کافی باشد و لازم نباشد در حالت عادی به شکلی وسواس گونه متوقف شویم و داخل اتاق موتور را نگاه کنیم.

افزایش و کاهش شاخص بورس به چه معناست؟

این روزها بازار بورس بسیار رونق گرفته و میزان مراجعه مردم به کارگزاری‌ها بیش از گذشته شده است.

سرمایه‌‌گذاران بازار بورس برای کسب درآمد بیشتر از این بازار پرریسک معمولا عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار می‌دهند.

موفقیت در این بازار نیازمند ارزیابی مستمر وضعیت بازار و روند قیمت یا سود سهام شرکت‌ها در دوره‌های مختلف است.

یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که در ارزیابی بازار سرمایه بسیار مفید است تحلیل شاخص بورس است.

شاخص بازار اول و بازار دوم

تمامی شرکت هایی که در بازار بورس اوراق بهادار تهران عضو هستند و دارای فعالیت می باشند با توجه به معیارها و شاخص هایی در دو گروه قرار می گیرند.

معیارهایی که برای تفکیک و دسته بندی این شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد:

• میزان سرمایه، تعداد سهامداران، میزان سهامی که سهامداران حقیقی به خرید و فروش آن در بازار می پردازند، وضعیت سود آوری و …
• شرکت ها در دو گروه بازار شرکت های بزرگ و بازار شرکت های کوچک قرار میگیرند.
• شرکت هایی که میزان سرمایه بیشتری داشته باشند و از اکثریت معیارهای ذکر شده برخوردار باشند در بازار اول و سایر شرکت ها در بازار دوم قرار می گیرند.

نحوه محاسبه شاخص بورس

روش اندازه‌گیری هر شاخـص، منحصر به همان شاخـص است و نمی‌توان رقم فعلی یک شاخـص را با شاخصی دیگر مقایسه کرد.

نحوه محاسبه شاخص تقسیم ارزش جاری بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبداء ضرب در صد بدست می آید.

ع دد بدست آمده، شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می دهد.

نحوه محاسبه ارزش جاری شرکت

ارزش جاری هر شرکت از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت سهام آن بدست می آید.

نحوه محاسبه ارزش جاری بازار

ارزش جاری بازار نیز از جمع ارزشجاری شرکتهای پذیرفته شده حاصل می شود.

مثال

فردی را در نظر بگیرید که سهام شرکت X را در ابتدای سال، با قیمت ۱۵۰ تومان بخرد.

در ادامه قیمت سهام این فرد در پایان همان سال، به ۱۸۰ تومان برسد.

همین طور شرکت در پایان سال نیز ۱۵ تومان به عنوان سود نقدی، به ازای هر سهم میان سهماداران خود توزیع کند.

این فرد در کل ۴۵ تومان سود از محل افزایش قیمت سهم و دریافت سود نقدی کسب کرده است.

بازدهی این شخص در پایان سال، ۳۰ درصد خواهد بود.

محاسبه شاخص بورس بر چه اساسی انجام می‌شود؟

شاخص‌ها یا نماگر‌ها ابزارهایی هستند که تصویری کلی نسبت به شرایط عمومی قیمت، بازدهی تمامی شرکت‌های بورسی را در اختیار تحلیل‌گر قرار می‌دهند.

برای محاسبه شاخص بورس می‌توان آن را از جنبه متغیر‌های مشخص نیز بررسی کرد.

در چنین مواردی باید از شاخص‌های صنعت و مالی ۵۰ شرکت فعال‌تر استفاده کرد.

نگاهی کوتاه به شاخص‌های دیگر بورس

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: این شاخص، سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می‌دهد.

۳۰ شرکت بزرگی که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکت‌ها بیشتر است.

ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب «قیمت روز سهام شرکت» در «تعداد سهام آن شرکت» به دست می‌آید.

مفهوم واحد در شاخص چیست؟

شاخص براساس یک واحد تعریف می شود بدین صورت اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال

برای مثال ۱۰ هزار واحد باشد و در پایان سال به ۱۵ هزار واحد افزایش یابد یعنی ۵ هزار واحد افزایش داشته باشد

به معنای بازده ۵۰% درصدی در شاخص کل بورس است.

شاخص ۵۰ شرکت فعال

این شاخص سطح عمومی قیمت ۵۰ شرکت فعال بورس را نشان می‌دهد. هر سه ماه یکبار، شرکت‌هایی که خرید و فروش سهام آن‌ها آسان‌تر و سریع‌تر از سایر شرکت‌ها صورت بگیرد در این شاخص قرار می‌گیرند.

شاخص سرمایه گذاری چیست؟

“indexing” نوعی مدیریت منفعل صندوق است.

مدیر صندوق به جمع‌آوری سهام در زمان بازار می‌کند یعنی انتخاب اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری و استراتژی برای خرید و فروش آن‌ها، مدیر صندوق پرتفوی ایجاد می‌کند.

یده این کار این است که صندوق با تقلید از مشخصات شاخص بورس اوراق بهادار به عنوان یک کل یا بخش گسترده‌ای از آن پرتفوی خود را به عملکرد شاخص نزدیک می‌کند.

از آنجا که نمی‌توانید مستقیماً روی یک شاخص سرمایه‌گذاری کنید، صندوق‌های شاخص برای ردیابی عملکرد آن‌ها ایجاد می‌شوند.

این صندوق‌ها به تقلید از داده‌های یک شاخص می‌پردازند و بدین ترتیب به یک سرمایه‌گذار اجازه می‌دهند درازای پرداخت هزینه، روی عملکرد شاخص شرط بندی کنند.

شاخص بورس در اوراق بهادار

شاخص‌های بورس اوراق بهادار در سراسر جهان، شاخص‌های قدرتمندی برای اقتصاد جهانی و هر کشور هستند.

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

در دنیای اقتصاد روزی نیست که درباره بازارهای بورسی و آمار و اطلاعات مربوط به آن‌ها صحبت نشود. در میان این حجم از اطلاعات، یکی از انواع داده‌های بااهمیت، شاخص‌های بورس هستند که هر یک کاربرد خاص خود را دارد. شاخص‌های بورس متاثر از معاملات بازار هستند و هر روز تغییر می‌کنند. اما انواع شاخص بورس چیست؟ هر یک از این شاخص‌ها چه کاربردی دارند؟ کدام شاخص از دیگر شاخص‌ها مهم‌تر است؟ در ادامه این مطلب پاسخ این سوال‌ها را دریافت خواهید کرد.

شاخص بورس چیست؟

برای توضیح شاخص بورس ابتدا باید دید مفهوم شاخص چیست. در تعریف لغوی شاخص آمده، «شاخص عددی است که میانگین ارزش مجموعه اقلامی که به هم مرتبط هستند را بر اساس درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان می‌کند».

آنگونه که از این تعریف برمی‌آید، شاخص نمایه‌ای از مجموعه متغیرهای همگن است. برای نمونه، در معاملات بورس اوراق بهادار به دلیل اینکه سهام، دارایی اصلی‌ای است که معامله و مبادله می‌شود، قیمت آن متغیر اصلی محسوب می‌شود. با در نظر داشتن این مساله در ادامه به شرح هر یک از شاخص‌هایی که در بازار بورس ایران استفاده می‌شود، می‌پردازیم.

بورس اوراق بهادار تهران، هشت شاخص بسیار مهم دارد که در نزد تحلیلگران و سرمایه‌گذاران بازار اهمیت بالایی دارند. این هشت شاخص بازار بورس عبارتند از شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ. در ادامه به زبان ساده توضیح می‌دهیم که هر یک از این شاخص‌های بورسی چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد.

شاخص کل قیمت

بر اساس آنچه قبلا بیان شد، شاخص نمایانگر سطح عمومی قیمت برای کل یا گروهی از سهام است. بنابربراین شاخص کل قیمت، میزان کلی قیمت همه سهام موجود در بازار بورس را نشان می‌دهد.

شاخص یک عدد را نشان می‌دهد و واحد اندازه‌گیری مخصوصی برای آن تعیین نشده است. بنابراین برای آن که شاخص قابل تحلیل و تفسیر باشد، با مشخص کردن یک سال به عنوان پایه، همه آمار شرکت‌‌ها در همان سال به عنوان آمار و ارقام پایه تعریف ‌‌می‌شود. سپس تغییراتی که سهام در سال‌های پس از آن داشته است را در مقایسه با سال پایه تحلیل می‌کنند. تحلیلگران با این روش به رشد یا افت شاخص دست پیدا می‌کنند.

شاخص کل قیمت به این صورت محاسبه ‌‌می‌گردد:

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت

(ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه) ٫ (ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا) × ۱۰۰

در این فرمول در مخرج کسر، اعداد ذکر شده در سال پایه قرار می‌گیرند. اما در اینجا ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر آمده است، چه چیزی را نشان ‌‌می‌دهد؟ ارزش جاری هر سهام از حاصل ضرب قیمت پایانی سهم در تعداد سهام هر شرکت به دست می‌آید.

فرمول محاسبه ارزش جاری سهم

قیمت پایانی سهم × تعداد سهام شرکت

همچنین دقت کنید که در بازار بورس تهران، سال ۱۳۶۹ به عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است و ارزش سهام در آن سال مبنای محاسبه‌‌ها قرار گرفته است.

تصور کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تاکنون از سه سهم ۱، ۲ و ۳ تشکیل شده باشد که تعداد سهام و ارزش هر سهم به شرح زیر است:

سهم ۱: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال

سهم ۳: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال

بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ اینگونه محاسبه ‌‌می‌شود:

(۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰+۶۰۰۰۰۰۰+۴۰۰۰۰۰۰=۱۱۰۰۰۰۰۰

در سال ۱۳۷۰، ارزش جاری بازار برابر با ۱۱ میلیون ریال بوده است و مطابق با فرمول شاخص کل قیمت، شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد بوده است.

اکنون تصور کنید که در سال ۱۳۷۱ قیمت سهام ۱ به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ۲ به ۲۷۵۰ ریال و سهام ۳ به ۲۵۰۰ ریال افزایش یابد. در نتیجه ارزش سهام جاری بازار در سال ۱۳۷۱ برابر است با:

(۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) =۲۰۰۰۰۰۰+۵۵۰۰۰۰۰+۵۰۰۰۰۰۰=۱۲۵۰۰۰۰۰

بنابراین همان گونه که در محاسبه‌های بالا دیده ‌‌می‌شود، در این مثال ارزش سهام جاری بازار در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش یافته است. در نتیجه در برآورد شاخص قیمت کل، رشد ۱۴ درصدی را مشاهده ‌‌می‌کنیم:

(۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) × ۱۰۰ = ۱۱۴

همان گونه که در مثال فوق دیده شد، شاخص کل در مقایسه با سال ۱۳۶۹، ۱۴ درصد رشد داشته است.

نکات اساسی درباره شاخص کل قیمت

هنگامی که شرکت‌‌ها از مطالبات سهامداران و از محل آورده نقدی سرمایه خود را افزایش ‌‌می‌دهند و نیز زمانی که تعداد شرکت‌‌ها کاهش یا افزایش می‌یابد، شاخص کل قیمت تعدیل ‌‌می‌شود که از بیان محاسبات آن صرف نظر می‌کنیم.

بیشتر بخوانید

وقتی که سهامی به علت‌های گوناگون همچون برگزاری مجمع عمومی عادی یا عادی به طور فوق العاده بسته ‌‌می‌شود، آخرین قیمت روز پایانی معاملات برای مبنای قیمت آن سهام در شاخص در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

از آن جا که شاخص کل قیمت بستگی به تعداد سهام هر شرکت دارد و در نتیجه شرکت‌های وسیع‌تر باعث بیشترین تاثیر بر شاخص بورس می‌شوند، نباید تنها این شاخص بورس و تغییرات آن را مبنای تحلیل بورس قرار داد. در تحلیل منطقی‌تر و جامع‌تر از روند بورس باید سایر انواع شاخص را نیز مد نظر قرار داد.

سهام پذیرش شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای معیارهای تعداد سهام، سودآوری، تعریف شاخص بورس میزان نقد شوندگی، درصد شناوری سهام و دیگر عوامل در بازار اول یا بازار دوم قرار می‌گیرند. در هر یک از بازارهای اول و دوم، شاخص کل قیمت جداگانه محاسبه ‌‌می‌گردد و به عنوان شاخص کل قیمت بازار اول و شاخص کل قیمت بازار دوم نام برده ‌‌می‌شود.

شاخص کل هم ‌وزن

یک شاخص دیگر در بازار بورس، شاخص کل هم‌ وزن است که همچون شاخص کل قیمت محاسبه می‌شود. اما تفاوت شاخص کل با شاخص کل هم‌وزن چیست؟ تنها تفاوتی که میان محاسبه این دو شاخص وجود دارد، این است که در شاخص کل قیمت تعداد سهام شرکت‌ها در نظر گرفته ‌‌می‌شود و در نتیجه شرکت‌های بزرگ تاثیر بیشتری در این شاخص دارند اما در شاخص کل هم‌وزن، بزرگی شرکت‌ها تعیین‌کننده نیست و شرکت‌ها تاثیر یکسانی بر آن دارند. برای مثال یکی از رویدادهای متداول بازار این است که بازار در کل روند نزولی دارد؛ اما چون سهام چند شرکت بزرگ روند صعودی داشته‌اند، شاخص کل رشد را نشان ‌‌می‌دهد.

با توجه به این موضوع به محاسبه شاخص هم ‌وزن می‌پردازیم:

سهم ۱: ۱۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۳۰۰۰ ریال

سهم ۳: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم ‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) × ۱۰۰ = ۱۰۰

سهم ۱: ۲۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۲۷۵۰ ریال

سهم ۳: ۲۵۰۰ ریال

در سال ۱۳۷۰ شاخص هم ‌وزن ‌‌می‌شود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) × ۱۰۰ = ۱۲۱

همان گونه که می‌بینید، در حالت عادی شاخص هم‌‌وزن رشد بیشتری در مقایسه با شاخص کل قیمت نشان ‌‌می‌دهد.

تحلیل‌ همزمان شاخص کل قیمت و هم‌وزن

معمولا در بازار بورس دو شاخص کل قیمت و هم‌وزن با هم تحلیل می‌شود.

وقتی روند شاخص کل قیمت صعودی و شاخص هم‌‌وزن نزولی باشد، یعنی بازار بیشتر روند نزولی داشته است و شاخص کل تنها به علت مثبت بودن شرکت‌های بزرگ روند مثبت را نشان ‌‌می‌دهد. اما در عکس این حالت، یعنی اگر شاخص کل نزولی و هم وزن صعودی باشد، نشان ‌‌می‌دهد که سهام شرکت‌های بزرگ روند نزولی داشته‌اند و باعث افت شاخص کل شده‌اند ولی اکثر سهام بازار روند افزایشی داشته‌اند. اگر این روند چند روز ادامه یابد، سرمایه‌گذاران برای کسب سود، سهام‌های کوچک‌تر را خریداری ‌‌می‌کنند.

در صورتی که هر دو شاخص روند نزولی داشته باشند، معمولا کل بازار روند کاهش قیمت را تجربه کرده و چنان چه این سقوط سهام چند روز پشت سر هم رخ دهد، اصطلاحا می‌گویند که بازار دچار رکود شده است.

در آخر اگر هم شاخص کل و هم شاخص هم‌وزن روند صعودی داشته باشند، معمولا کل بازار رشد داشته و ارزش سهام افزایش می‌یابد و قرار داشتن بازار در این حالت طی چند روز نشان از صعودی بودن بازار بورس در روزها یا ماه‌های آینده دارد.

بیشتر بخوانید

شاخص قیمت و بازده نقدی

این شاخص بورس نشانگر میزان بازدهی کل بازار است. سود کسب شده در بازار بورس از دو محل به دست می‌آید؛ یکی سود نقدی مصوب مجامع و دیگری سود کسب شده از افزایش ارزش سهام. شاخص قیمت و بازده نقدی هر دو مورد بالا را نشان می‌دهد و به شاخص TEDPIX معروف است.

این شاخص همچون شاخص کل محاسبه ‌‌می‌شود و تفاوت آن این است که در مخرج کسر علاوه بر قیمت، سود نقدی پرداختی سال پایه نیز در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

شاخص بازده نقدی

در نگاه نخست به نام این شاخث، این سوال پیش می‌آید که تفاوت این شاخص بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی چیست. پاسخ این است که در این شاخص فقط بازدهی سود نقدی (سود مصوب مجامع) محاسبه ‌‌می‌شود و از این طریق بازدهی همه سودهایی که شرکت‌های بورسی پرداخت کرد‌ه‌اند، محاسبه ‌‌می‌گردد.

موضوعی که در این زمینه مهم است، این است که زمانی که این شاخص روند نزولی داشته باشد؛ یعنی سود پایین‌تری در مجامع پرداخت شده و در این شرایط نباید انتظار سود نقدی بالا داشت و باید شیوه معاملات خود را تغییر داد.

شاخص صنعت و مالی

شرکت‌‌ها بر اساس نوع فعالیتی که دارند قابل تقسیم‌بندی هستند. اصلی‌ترین تقسیم بندی شرکت‌‌ها شامل شرکت‌های تولیدی و خدماتی ‌‌می‌شود. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های بورسی، تولیدی هستند و در زمره شاخص صنعت قرار می‌گیرند.

شرکت‌های مشاوره مالی و تأمین سرمایه نیز زیرمجموعه خدمات مالی هستند و در حوزه شاخص مالی قرار می‌گیرند. هر دوی این شاخص‌‌ها بر اساس میانگین شرکت‌های فعال در آن حوزه محاسبه ‌‌می‌شوند. اما تفاوت آن با شاخص کل در تعداد شرکت‌هایی است که مورد محاسبه قرار می‌گیرند.

شاخص سهام شناور آزاد

شاخص سهام شناور یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام است. اما این شاخص بورس نشانگر چیست؟ معمولا عمده مالکیت شرکت‌های سهامی متعلق به شرکت‌های حقوقی است. وقتی شرکت یا سرمایه گذار حقوقی و حقیقی درصد زیادی از سهام شرکتی را در اختیار داشته باشد، از سهامداران اصلی آن شرکت محسوب می‌شود. در نتیجه مالکیت سهام آن فعال نیست و در بازار بورس داد و ستد نمی‌شود. زیرا سهامدار عمده نمی‌خواهد میزان نفوذ خود را در تصمیمات شرکت از دست بدهد.

شناور بودن سهم به معنی وجود امکان خرید و فروش سهام است. بخش عمده سهام شناور در دست سرمایه‌گذاران خرد و اکثرا حقیقی است. زیرا در این قشر معمولا خریدن سهام با این هدف نیست که نگهداری شود و یا در شرکت اعمال نفوذ گردد.

سهام شناور آزاد از جمله مواردی است که در سایت بورس به آدرس tsetmc.com نشان داده ‌‌می‌شوند. شاخص سهام شناور آزاد، آن قسمت از تحولات سهام شرکت را محاسبه ‌‌می‌کند که از سوی سهامداران خرد معامله ‌‌می‌شود. روش محاسبه این شاخص شبیه به فرمول شاخص کل است اما تعداد سهامی که به عنوان ضریب قیمت در آن محاسبه می‌شود، متفاوت است.

یکی از نکته‌های تحلیلی بسیار مهم این است که هر چه میزان و درصد شناور بودن سهام در بازار بورس بیشتر باشد، میزان این شاخص به شاخص کل نزدیک‌‌تر است. در مقابل هر چه درصد شناوری کمتر باشد؛ بازتاب شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌‌تر است.

شاخص ۵۰ شرکت بزرگ‌تر

سازمان بورس اوراق بهادار تهران هر سه ماه یک بار، اسامی ۵۰ شرکت برتر فعال در بازار بورس را که بیشترین میزان نقدشوندگی را داشته‌اند، اعلام ‌‌می‌کند. شاخص این ۵۰ شرکت، میانگین وزنی آن را نشان ‌‌می‌دهد. در نتیجه روش محاسبه شاخص ۵۰ شرکت برتر شبیه شاخص کل است و تفاوت آن این است که تنها این ۵۰ شرکت در محاسبه در نظر گرفته ‌‌می‌شوند. در حالی که در شاخص کل قیمت، بیشتر از ۱۰۰ شرکت در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

شاخص ۳۰ شرکت برتر

بر طبق ارزش روز هر شرکت، برتری آن در بورس محاسبه ‌‌می‌گردد. در محاسبه ارزش روز سهام شرکت‌‌ها از فرمول زیر استفاده ‌‌می‌شود:

فرمول محاسبه ارزش روز سهام شرکت

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت

۳۰ شرکت برتر شرکت‌هایی را شامل ‌‌می‌شود که در مقام بالاتر فهرست شرکت‌های بازار بورس قرار داشته باشند. به طور معمول در زمانی که بازار در رکود قرار دارند و یا شاخص روند مشخصی ندارد، با معاملات بلوکی در سهام متعلق به این ۳۰ شرکت بزرگ‌تر، میزان شاخص را تغییر می‌دهند.

جمع‌بندی

از جمله داده‌های مهم بازار بورس، اعداد و ارقام شاخص‌های آن هستند. بازار بورس شاخص‌های متعددی دارد که هر یک روش محاسبه خاص خود را دارند. بورس تهران هشت شاخص اصلی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن هستند. نکته حائز اهمیت این است که برآورد این شاخص‌ها تنها دیدی کلی از روند فعلی بازار به دست ‌‌می‌دهد و برای تحلیل وضعیت بازار باید حتما چند روز یا هفته تحولات بورس را بررسی کرد تا بتوان نتیجه منطقی‌تری به دست آورد.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس چیست ؟ کلمه ای آشنا برای همه افراد می باشد و حتی افرادی هم که تخصص خاصی در این زمینه ندارند نیز این کلمه را در برنامه های تلویزیونی با عنوان شاخص بورس چیست شنیده اند . ما نیز در این مقاله قصد داریم تا به زبان ساده در رابطه با شاخص بورس توضیحاتی ارائه کنیم .

ابتدا به تعریف بورس به زبان ساده برای افراد مبتدی می پردازیم :

بورس چیست ؟

آنچه شما در این مطلب می خوانید

بورس یک کلمه است که ریشه فرانسوی دارد و به معنای کیف پول است . به طور عام به بورس ، بازار نیز اطلاق می شود که در آن یک سری سهام که به صورت کالا فیزیکی و یا بصورت اوراق به خرید یا فروش می رسد .

حال که با معنی بورس آشنا شدیم ، اکنون به بررسی اینکه شاخص چیست ؟ می پردازیم :

شاخص بورس ، یک سری اعدادی است که به توصیف وضعیت یک سهام در بورس می پردازد که این اعداد اهمیتی ندارد در اصل میزان تغییرات شاخص هاست که برای افراد حائزه اهمیت می باشد ، به طور مثال نشان می دهد که سهام ایران خودرو در یک بازه زمانی چه تغییرات صعودی و یا نزولی را پشت سر گذاشته است و با استفاده از این اعداد و ارقام می توانید به معاملات آنلاین در بورس سهام بپردازید .

در بورس تنها یک شاخص وجود ندارد ، همچنین هر شاخصی نشان دهنده یک وضعیتی در بازار است . هر شاخصی دارای فرمول محاسباتی خاص خود است و همانطور که گفته شد با استفاده از این اعداد و ارقام می توان به وضعیت گذشته و فعلی یک سهام بورس دست یافت.

در بازار سهام چندین شاخص مهم وجود دارد که در ادامه به معرفی این شاخص ها می پردازیم .

شاخص کل بورس چیست ؟

شاخص کل بورس یا شاخص قیمت و بازده نقدی که در بازار بورس بین فعالان این عرصه بسیار محبوب است به میانگین بازدهی سهام در بورس اشاره می کند همچنین قیمت سهام و سود سالیانه شما ار محاسبه می نماید .

مثلا اگر شاخص کل بورس در طی ۱سال از عدد ۴۰۰۰۰ به ۵۰۰۰۰ برسد (۵۰% رشد کند) نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.

شاخص قیمت چیست ؟

از این شاخص برای بیان روند عمومی قیمت اوراق بهادار استفاده می شود.

تفاوت بین شاخص قیمت و شاخص کل:

شاخص قیمت تنها قیمت سهام را محاسبه می کند ، شاخص کل بورس دو مورد قیمت و سود سالیانه را محاسبه می نماید .

شاخص ۵۰ شرکت فعال چیست ؟

هر سه ماه یکبار شرکت هایی که خرید و فروش آسان تر و سریعتر سهام ها را در بورس دارا باشند در این لیست جایی می گیرند .

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ چیست ؟

این شاخص سطح عمومی ۳۰ شرکت را بزرگ را نشان می دهد . این سی شرکت از ارزش بالایی در بازار برخوردار هستند .

شاخص صنعت چیست ؟

شرکت های بزرگی که در زمینه های صنعتی همانند : خودرو سازی ، مخابرات ، پتروشیمی و … فعالبت دارند و این شلخص بیانگر سطح عمومی قیمت ها در بازار صنعت می باشد .

شاخص واسطه گری های مالی چیست ؟

در این شاخص شرکت هایی که در حوزه لیزینگ ، سرمایه گذاری ، هلدینگ فعالیت دارند را نشان می دهد .

شاخص بورس چیست؟

اگر می‌خواهید به زبانی ساده بدانید که شاخص بورس چیست؟ و یا اینکه به طور دقیق با شاخص کل بورس و انواع مختلف شاخص بازار بورس آشنا شوید، با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس، معیاری برای سنجیدن و ارزیابی وضعیت عمومی بازار بورس است که بر مبنای آن می‌توان گفت روند بازار در یک بازه زمانی خاص، مثبت یا منفی بوده است و یا در تعبیری دیگر به‌طورکلی شاخص را ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر می‌دانند.

سرمایه‌گذاران برای کسب سود مناسب در خرید یا فروش سهام شرکت‌های بورسی، باید مؤلفه‌های گوناگونی نظیر روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها، سود شرکت در دوره‌های مختلف، روند بازدهی صنعت مربوطه و همچنین وضعیت بازار را بررسی کنند.

در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد Tse -> Tehran Stock Exchange نمایش داده می شود، شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته می‌شوند.

انواع شاخص‌ها

شاخص کل

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران صحبت می‌شود.

شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل و جواب سوال “شاخص بورس چیست؟“، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

‌شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است.

مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت.

شاخص کل هم وزن

تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.
برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند ‌شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

شاخص قیمت

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این ‌شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف ‌شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود.

مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است.

تفاوت عمده این شاخص با ‌شاخص کل این است که در ‌شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این ‌شاخص نیز مثل ‌شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص بازده نقدی

شاخص بازده نقدی، نشانگر میانگینِ بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌ها است. شرکت‌ها در پایان تعریف شاخص بورس سال مالی خود معمولا قسمتی از سودِ کل خود را به افرادی که در زمان برگزاری مجمع سهامدار شرکت بودند، اختصاص می‌دهند.

شاخص قیمت صنایع

شاخص صنعت: سطح عمومی قیمت‌ِ سهامِ شرکت‌های فعال در بخش صنعت را نشان می‌دهد.
شاخص قیمت مالی: سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکت‌های فعال در بخش واسطه‌گری‌های مالی را نشان می‌دهد.

شاخص آزاد شناور

برای آشنا شدن با این شاخص ابتدا باید با مفهوم سهام شناور آشنا شویم.
سهام شناور، بخشی از سهام شرکت است که به عموم تعلق می‌گیرد و خریداران آن معمولا قصد مشارکت در تصمیمات شرکت را ندارند و تنها به دید سرمایه‌گذاری، اقدام به خرید سهام می‌کنند. انتظار می‌رود که این سهام در آینده‌ای نزدیک نیز قابل معامله باشد.

شاخص آزاد شناور همانند شاخص کل محاسبه می‌شود، ولی به‌جای وزن کل تنها از وزن سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده می‌شود. با استفاده از این شاخص، می‌توان رفتار بخشی از بازار که قدرت نقدشوندگی بالایی دارد را شناسایی کرد.

شاخص بازار اول و دوم

بورس اوراق بهادار شامل دو بازار اول و دوم است.
برای بررسی این‌که چه شرکت‌هایی در بازار اول جای می‌گیرند، بورس اوراق بهادار شرکت‌ها را از نظر میزان فعالیت و کارایی، میزان نقد‌شوندگی و همچنین میزان سرمایه، مورد بررسی قرار می‌دهد. شرکت‌هایی که در این بررسی‌ها وضعیت بهتری نسبت به سایرین داشته باشند در بازار اول جای می‌گیرند.

سایر شرکت‌ها که امتیاز مناسبی را در این فاکتورها تعریف شاخص بورس کسب نکنند در بازار دوم جای می‌گیرند. هر کدام از این دو بازار نیز دارای شاخص منحصر به خود است.

شاخص بازار اول سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکت‌هایی که در آن جای گرفته‌اند را نشان می‌دهد. شاخص بازار دوم نیز سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های عضو خود را نشان می‌دهد.

بازار اول بورس خود دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است که هر کدام از این تابلو‌ها نیز شاخص مربوط به خود را دارد.

شاخص فرابورس

تعداد زیادی از شرکت‌ها وجود دارند که شرایط ورود و پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند؛ بنابراین سهامشان در فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد.
بازار فرابورس نسبت به بورس ریسک بیشتری دارد، چون شرکت‌هایی که سهامشان در این بازار معامله می‌شود، ممکن است سودآوری بالایی نداشته باشند.شرکت‌های عضو فرابورس معمولا نسبت به شرکت‌های بورسی از نظر میزان سرمایه و سهام آزاد شناور نیز در جایگاه مناسبی قرار ندارند و حتی ممکن است افشای اطلاعات توسط آن‌ها به‌درستی انجام نگیرد. این شاخص تاثیر‌پذیر از تغییرات قیمتی و بازده نقدی پرداختی تمام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس است. به نوعی دیگر بازده کل فرابورس را نشان می‌دهد.

شاخص کل بورس چیست؟ چه تفاوتی با شاخص هم ‌وزن دارد؟

یکی از معیارهای مهمی که از طریق تحلیل و بررسی آن می توان از جنبه های مختلفی وضعیت گذشته و اکنون بورس را ارزیابی کرد، انواع شاخص‌های بورسی است. به کمک این شاخص‌ها، حتی از طریق روش‌های نموداری (تحلیل‌های تکنیکالی) می توان روند آینده بورس را نیز پیش بینی کرد. بنابراین همانطور که شاخص کل بورس و دیگر شاخص‌های بورسی (مثل شاخص هم وزن) در تصمیم گیری‌های سرمایه گذاران نقش مهمی دارد، نوسانات آن نیز می تواند برای سرمایه گذاران از اهمیت زیادی برخوردار باشد. با توجه به اهمیت شاخص بورس در این مقاله تصمیم گرفتیم به تمامی جوانب آن بپردازیم. اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری وجود دارد به نام شاخص هم وزن که میتواند بیانگر واقعیت‌های دیگری از بازار باشد. با ما همراه باشید تا به تفاوت‌های شاخص کل بورس و شاخص هم وزن پی ببرید.

تعریف شاخص

شاخص در انگلیسی Index نامیده می شود که یک معیار آماری بوده و نشان دهنده تغییرات در اقتصاد و بازار بورس است. اصطلاح شاخص در بازار سرمایه، مجموعه ای از سهام است که در آن بازار معامله می شود و بیان کننده میانگین تغییرات در قیمت این سهام است. هر شاخص، برای اندازه گیری، روش منحصر به فرد خود را دارد.

در نتیجه اگر قصد مقایسه دو شاخص مختلف را دارید، بهترین روش این است که درصد تغییرات این شاخص ها را در گذشته (نسبت به روز یا ماه قبل) به جای عدد فعلی این شاخص ها مقایسه کنید.

شاخص در بورس

از شاخص کل و یا سایر شاخص ها در بازار بورس می توان در مواردی از جمله ارزیابی عملکرد سهام و یا صندوق های سرمایه گذاری بهره برد.

به عبارت ساده‌تر می توان گفت که شاخص کل بورس، دماسنج بازار سرمایه است. بطور کلی شاخص یک عدد است که برای ارزیابی عملکرد مجموعه ای از متغیرها در یک محدوده زمانی مشخص بکار برده می شود. در بازار بورس هم به دلیل وجود نمادهای مختلف معاملاتی، از شاخص کل می توان برای سنجش تغییرات در قیمت کلیه این نمادها استفاده کرد.

در بازار بورس شاخص های دیگری هم وجود دارند که سهامداران برای تصمیم گیری سرمایه گذاری می توانند از آن ها نیز بهره مند شوند. در ادامه به این شاخص ها خواهیم پرداخت. اما بطور کلی، مهمترین شاخص در بورس، همان شاخص کل است. این شاخص، تغییرات کلی قیمت‌های تمامی نمادهای معاملاتی و میانگین افزایش و یا کاهش قیمت سهام را مشخص می کند.

مثلا زمانی که گفته می شود شاخص کل 5% رشد داشته است، به این معناست که میانگین قیمت پایانی سهام‌های بورسی (این به معنی قیمت آخرین معامله نیست) در کلیه شرکت های بورسی (با در نظر گرفتن ارزش معمالات‌شان) با 5% افزایش همراه بوده است.

اگر تفاوت قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله را نمیدانید مقاله حجم مبنا را مطالعه کنید.

انواع شاخص‌های بورسی

در بورس تهران، شاخص‌های بورسی مختلفی وجود دارد که سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از آن‌ها تصمیمات درستی برای معاملات خود بگیرند. این شاخص ها عبارتند از:

1- شاخص کل بورس (شاخص کل قیمت)

این شاخص که همان شاخص کل بورس نامیده می شود، به TEPIX نیز شناخته می شود. همان طور که پیش تر گفته شد، بیان کننده میانگین تغییرات قیمتی در کل بازار است. همچنین به طور میانگین افزایش و کاهش قیمت سهام را در بازار بیان می کند. البته توجه داشته باشید که این شاخص با میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران متفاوت است.

علاوه بر این، این شاخص به تعداد سهام و میزان سرمایه شرکت‌ها بستگی دارد. یعنی شرکت‌های بزرگ که سهام و معاملات بیشتری دارند نسبت به شرکت های کوچک تر با میزان سرمایه و تعداد سهام کمتر، تأثیر بیشتری بر روی شاخص کل می گذارند. بنابراین به جز قیمت سهام‌های مختلف فاکتورهای دیگری در فرمول محاسبه شاخص کل وجود دارد.

2- شاخص هم‌وزن

تفاوت شاخص هم‌وزن با شاخص کل در این است که در این شاخص، کوچک و بزرگ بودن شرکت مطرح نیست. در نتیجه تاثیراتی که افزایش یا کاهش قیمت سهام این شرکت‌ها بر روی شاخص هم‌وزن می گذارند، یکسان است. در شاخص کل چنانچه بیشتر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، کافی است چند شرکت بزرگ بازدهی مثبتی داشته باشند تا شاخص کل مثبت شود. در مقابل، شاخص هم‌وزن میزان بازدهی اکثر شرکت ها را بیان می کند و نه میزان سرمایه بیشتر. در واقع نوسانات مثبت و منفی در هر دو شرکت به یک میزان بر روی این شاخص مؤثر است.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن به زبان ساده

شاخص کل بورس در بعضی از روزها ممکن است منفی باشد اما اکثر سهم‌ها مثبت باشند! یا برعکس. دلیل این امر این است که برخی از سهم‌ها (که ارزش بازار بیشتری دارند) تاثیر بیشتری روی شاخص کل دارند و وقتی این سهم‌ها منفی باشند شاخص کل هم منفی میشود در حالی که ممکن است اکثر سهام‌ها مثبت باشند. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان بر این باورن که شاخص کل نمی‌تواند بیانگر تغییرات واقعی کلیت بازار باشد.

از سال 1393 معیاری به نام شاخص هم وزن در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار گرفت و افراد می‌توانند با استفاده از این شاخص با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و وضعیت کلی بازار تصمیم گیری کنند.

شاخص کل میان سهام‌های بزرگ و کوچک تمایز قائل می‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسانی برای همه شرکت‌ها در نظر میگیرد.

در واقع شاخص هم وزن امتیاز بیشتر سهم‌های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل را از آنها میگیرد. بنابراین وقتی شاخص هم وزن منفی باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار کاهش‌ یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بیش از نصف شرکت‌های بازار مثبت است.

3- شاخص بازده نقدی

این همان شاخصی است که میانگین میزان سود نقدی پرداختی از جانب شرکت ها به سهامداران را نشان می دهد. در واقع با افزایش شاخص سود نقدی، شرکت‌ها سود نقدی بیشتری را به طور میانگین در مجامع سالیانه بین سهامداران تقسیم می‌کنند.

این شاخص برای مقایسه بازدهی بورس با سایر بازارهای مالی مناسب است.

4- شاخص قیمت و بازده نقدی

در بورس تهران، شاخص بازدهی (شاخص قیمت و بازده نقدی) TEDPIX گفته می شود. رشد 1درصدی شاخص قیمت ها به معنی رشد میانگین 1درصد قیمت‌های هر برگه سهم است. شاخص قیمت‌ها برای کسانی که می‌خواهند در کوتاه مدت از خرید و فروش سهام سود بگیرند، نسبت به شاخص کل مهم‌تر است. در واقع شاخص قیمت و بازده نقدی همان شاخص کل بورس تهران است که در اخبار و رسانه‌ها گفته می شود.

5- شاخص صنعت و شاخص مالی

شرکت های بورسی به طور کلی به دو دسته صنعتی و مالی تقسیم بندی می شوند. شرکت‌های تولیدی و صنعتی از جمله مخابرات، سیمان، پتروشیمی و خودروسازی در دسته‌ ی شرکت‌های صنعتی قرار می‌گیرند. همان طور که از نام آن پیداست، شاخص صنعتی بیانگر میانگین تغییرات قیمت در سهام شرکت های صنعتی است. از طرفی بانک‌ها، بیمه و شرکت های سرمایه گذاری در دسته ی شرکت‌های مالی قرار دارند و شاخص مالی نیز نشاندهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت هایی است که در بخش مالی فعالیت دارند.

همچنین می توان برای هر کدام از دسته های صنعتی و مالی شاخص های جداگانه‌ای در نظر گرفت. برای مثال شاخص صنعت خودروسازی، میانگین تغییرات قیمتی در سهام شرکت های خودروسازی فعال را نشان دهد.

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

6- شاخص سهام آزاد شناور

در ابتدا لازم است به تعریف خلاصه ای از سهام شناور آزاد بپردازیم. به بخشی از سهام یک شرکت سهامی که دارندگان این سهام قصد عرضه و فروش این سهام را دارند که در آینده ای نزدیک این سهام قابل معامله هستند، سهام شناور آزاد گفته می شود.

دارندگان این سهام نمی‌خواهند با نگهداری این سهام به عنوان مدیریت شرکت تلقی شوند. در مقابل، سهامدارانی هستند که قصد فروش این سهام را نداشته و می خواهند در مدیریت شرکت مشارکت کنند. این سهامداران اصطلاحاً سهامداران راهبردی خوانده می شوند.

این بازار اختصاراً TEFIX شناخته می شود. برای محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، همچون شاخص کل پیش می رویم. تنها تفاوتی که در این میان وجود دارد، این است که در شاخص سهام شناور آزاد، به جای استفاده از تمامی سهام، تنها از سهام شناور آزاد شرکت ها برای محاسبه شاخص استفاده می شود.

شاخص سهام شناور آزاد در واقع میانگین سود و قیمت سهام شناور آزاد تمامی شرکت ها در بازار است. هرچه سهام آزاد شناور و میزان سرمایه شرکتی بیشتر باشد، تأثیر آن شرکت در شاخص سهام شناور آزاد نیز بیشتر خواهد بود.

7- شاخص بازار اول و بازار دوم

شرکت های بورسی در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس موارد زیر دسته بندی می شوند:

• تعداد سهامداران
• وضعیت سودآوری
• میزان سرمایه
• تعداد سهام معامله شونده توسط سهامداران حقیقی

بر اساس این مؤلفه ها، چنانچه شرکتی شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و سایر شرکت ها در بازار دوم دسته بندی می شوند.

شرکت های بازار اول به دو دسته‌ی تابلو اصلی و تابلو فرعی تقسیم می شوند که برای هر یک از آن ها یک شاخص وجود دارد. این شاخص ها متوسط تغییر در قیمت سهام شرکت های حاضر در این دسته ها را نشان می دهد.

8- شاخص 30 شرکت برتر بورس

این 30 شرکت بر اساس اندازه شرکت ها و ارزش روز سهام آن ها در بازار تعیین می شوند. شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین تغییرات در قیمت سهام این 30 شرکت بزرگ را بیان می کند. ارزش روز سهام در بازار از فرمول زیر بدست می آید:
قیمت سهام * تعداد سهام منتشرشده شرکت = ارزش روز سهام

این 30 شرکت مجموعاً کمتر از 10% از کل شرکت های بورسی هستند که بیش از 70% از ارزش بورس تهران را در اختیار دارند. به این ترتیب، تغییراتی که در قیمت سهام آن ها ایجاد می شود می تواند تأثیر بسزایی بر شاخص کل و شاخص بورس بگذارد.

9- شاخص 50 شرکت بزرگ بورسی

در این شاخص نیز 50 شرکت بزرگ بورسی بر اساس معیارهای زیر هر 3 ماه معرفی می شوند:

• بیشترین معاملات بازار در این مدت
• قابلیت نقد شوندگی بالا

شاخص 50 شرکت بزرگ، در این مدت 3 ماهه، میانگین قیمت سهام این 50 شرکت برتر را بیان می کند. به این ترتیب میزان تغییرات در سود و قیمت آن ها مشخص می شود.

شاخص‌های بورسی را کجا میتوانیم مشاهده کنیم؟

تمامی شاخص‌های بورسی را می‌توانید از سایت مدیریت فناوری بورس یا همان TSETMC مشاهده کنید. به تصویر زیر نگاه کنید. در صفحه اصلی سایت تمامی شاخص‌های بورسی مشخص است.

نکاتی که سرمایه گذاران باید در مورد شاخص کل بورس بدانند

در این قسمت به دو نکته‌ی مهم درباره شاخص بورس اشاره خواهیم کرد که تمامی سرمایه گذاران بورس باید به آن توجه کنند.

نکته اول: شاخص کل بورس یک شاخص میانگین وزنی است

زمانی که گفته می شود شاخص کل بورس افزایش یافته است، به این معنا نیست که ارزش تمامی سهام شرکت‌های بورسی افزایش یافته است. همانطور که با کاهش شاخص کل بورس، ارزش سهام تمامی شرکت ها کاهش نمی یابد. زیرا همان طور که در تعریف شاخص کل گفته شد، این شاخص میانگین بازدهی بورس را بیان می کند.

گاهی اوقات با وجود رشد چشمگیر شاخص کل بورس، قیمت برخی سهام کاهش یافته و سهامداران ضررهایی را متحمل شده اند. در مقابل، با کاهش شاخص کل بورس، تعدادی از سرمایه گذاران سعامی را در پرتفوی خود دارند که سود قابل توجهی را شامل می‌شود. در نتیجه سهامداران نباید تنها به اخبار کاهش یا افزایش شاخص کل و بدون بررسی سایر جوانب تصمیم به سرمایه گذاری در این بازار نمایند.

نکته دوم: رابطه بازدهی شاخص کل و سبد سهام یک سرمایه‌گذار

نکته بعدی که بایستی به آن توجه کرد، رابطه ی بین شاخص کل و پرتفوی است. همان گونه که در مقالات قبلی گفته شد، سرمایه گذاران بهتر است سبد سهام متنوعی را برای خرید سهام تشکیل دهند. هرچه سهام خریداری شده متنوع تر و به ترکیب شرکت‌ها در شاخص کل نزدیک تر باشد، بازدهی آن به میانگین بازدهی کل بورس که از طریق شاخص کل بیان می شود، نزدیک تر است.

اگر فردی بتواند ترکیب سهامی که در پرتفوی خود انتخاب می‌کند به طور کامل با ترکیب تمام سهام در بورس تطبیق دهد، بازدهی سهامدار نیز به طور کامل با نوسانات شاخص کل بورس برابر بوده و به طور مثال با رشد 20 درصدی شاخص، وی نیز تقریبا 20% سود خواهد داشت.

جمع بندی

در این مقاله به توضیح چیستی شاخص کل بورس پرداختیم و همچنین انواع شاخص‌های بورسی را بیان کردیم. به اعتقاد نگارنده‌ی این مقاله اگرچه شاخص‌هایی مثل شاخص هم وزن معیار بسیار خوبی برای سنجش وضعیت کلی بازار است اما به لحاظ روانی، کماکان شاخص کل بورس مهم‌ترین شاخص بورسی است که باید به آن توجه شود.

آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته در بورس

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته روی لینک زیر کلیک کنید.

تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی و تکنیکال، بعد سوم بورس است. همه چیز در تابلوی معاملات سهم وجود دارد، اطلاعاتی که شاید در نگاه اول کسی متوجه آنها نشود اما با یادگیری تکنیک های تابلو خوانی و بازار خوانی می توانید به اطلاعات زیادی دست پیدا کنید و بر این اساس معاملات پر سودتری داشته باشید. در کتاب آموزش تابلو خوانی پیشرفته به مطالبی خواهیم پرداخت که در هیچ کلاس یا کتابی به شما آموزش نمی دهند. تکنیک هایی که حاصل سالها تجربه در بازار سرمایه است.